Mevzuatlar
3294 Sayılı Kanun
SOSYAL YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMAYI TEŞVİK
KANUNU
Kanun Numarası
: 3294
Kabul Tarihi :
29/5/1986
Yayımlandığı
R.Gazete : Tarih : 14/6/1986 Sayı : 19134
Yayımlandığı
Düstur : Tertip : 5 Cilt : 25 Sayfa : 264
Amaç:
Madde 1 – (Değişik: 16/6/1989 - 3582/1 md.)
Bu Kanunun amacı; fakru zaruret içinde ve
muhtaç durumda bulunan vatandaşlar ile gerektiğinde her ne suretle olursa olsun
Türkiye'ye kabul edilmiş veya gelmiş olan kişilere yardım etmek, sosyal adaleti
pekiştirici tedbirler alarak gelir dağılımının adilane bir şekilde tevzi
edilmesini sağlamak, sosyal yardımlaşma ve dayanışmayı teşvik etmektir.
Kapsam:
Madde 2 – Fakru zaruret içinde ve muhtaç durumda
bulunan kanunla kurulu sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olmayan ve bu
kuruluşlardan aylık ve gelir almayan (...)(1) vatandaşlar ile geçici olarak küçük bir
yardım veya eğitim ve öğretim imkanı sağlanması halinde topluma faydalı hale
getirilecek, üretken duruma geçirilebilecek kişiler bu Kanun kapsamı içindedir.
(Ek: 30/5/1997 - KHK - 572/17 md.; Değişik
ikinci fıkra: 17/4/2008-5754/77 md.) Ancak, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve
Genel Sağlık Sigortası Kanununun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (c)
bendinde sayılan genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin
5510 sayılı Kanun gereği ödedikleri katılım payları bu Kanun kapsamındadır.
Ancak yıl içinde ödenen tutarlar, takip eden yılda Hazine tarafından Fona geri
ödenir.
(Ek fıkra: 4/7/2012-6353/17 md.) Ayrıca, kanunla kurulu sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi
olmakla veya bu kuruluşlarca aylık veya gelir bağlanmış olmakla birlikte, Fon
Kurulunca belirlenecek ölçütlere göre; hane içindeki kişi başına düşen geliri,
onaltı yaşından büyükler için belirlenen aylık net asgari ücretin 1/3’ünden az
olan kişilerden fakir ve muhtaç durumda bulunanlar da bu Kanun kapsamındadır.
(Ek fıkra: 4/7/2012-6353/17 md.) Her türlü acil durum ve afetten zarar görenler ve şehit
yakınları ile gaziler ise, Fon Kurulu ile Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma
Vakıflarınca belirlenecek kriter ve süreler çerçevesinde bu Kanun ile
sağlanacak haklardan yararlandırılır. (2)
Kuruluş:
Madde 3 – Bu Kanunda öngörülen hizmetlerin
gerçekleştirilmesi için Başbakanlığa bağlı ve T.C. Merkez Bankası nezdinde
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu kurulmuştur.
Fonun gelirleri:
Madde 4 – Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik
Fonunun gelirleri;
a) Kanun ve kararnamelerle kurulu bulunan
ve kurulacak olan fonlardan Bakanlar Kurulu kararıyla % 10'a kadar aktarılacak
miktardan,
b) Bütçeye konulacak ödeneklerden,
c) (Mülga:
23/7/1995 - 4122/15-c md.)
d) Trafik para cezası hasılatının
yarısından,
e) (Mülga:
9/4/2003-4842/37 md.)
f) (Değişik:
6/7/1999 - 4397/7 md.) Radyo
ve Televizyon Üst Kurulu reklam gelirleri hasılatından aktarılacak % 15'lik
miktardan,
g) (Mülga:
14/6/1989 - 3571/16 md.)
h) Her nevi bağış ve yardımlardan,
i) Diğer gelirlerden,
Teşekkül eder.
Bu maddeye göre (d ve e bentleri hariç)
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu için tahsil edilen veya
aktarılması yapılan miktar, tahsil veya aktarmayı takip eden ayın en geç 15'ine
kadar T.C. Merkez Bankası nezdindeki fon hesabına yatırılmak zorundadır.
(Mülga üçüncü ve dördüncü fıkralar:
25/6/1992 - 3824/26 md.)
(Değişik beşinci fıkra: 18/2/2009-5838/26
md.) Bu maddenin (d) bendinde yer alan gelirler
hakkında 30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 17 nci
maddesinin üçüncü fıkrasının birinci cümlesi hükmü uygulanmaz. Bu gelirler
tahsilatın yapıldığı ayı takip eden ayın sonuna kadar vergi daireleri ve
muhasebe birimleri tarafından Maliye Bakanlığınca belirlenen esaslara göre,
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdindeki Fon hesabına aktarılır.
(Ek: 25/3/1997 - KHK - 571/36 md.) Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından
engellilere yönelik olarak hazırlanan veya hazırlatılan projeler ile anılan
Genel Müdürlüğün bu konudaki faaliyetlerinde kullanılmak üzere, bu maddede
sayılan gelirlerin % 5'e kadarı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu
Kurulu kararıyla Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı emrine tahsis edilebilir.
Bu amaçla tahsis edilen kaynak Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu
Kurulu'nun onaylayacağı projeler için kullanılır. (3)
Fonun çalışma usul ve esasları:
Madde 5 – Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik
Fonunun çalışma usul ve esasları ile toplanacak kaynakların Sosyal Yardımlaşma
ve Dayanışma Vakıflarına dağıtım esasları yönetmelikle tespit edilir.
(Ek: 30/5/1997 - KHK - 572/18 md.) Engellilerin topluma uyumunu kolaylaştıracak her türlü
ortopedik ve diğer yardımcı araç ve gereçlerin standartlara uygun olarak
teminini dikkate almak suretiyle, engellilere yönelik destek programlarına
ilişkin usul ve esaslar ayrı bir yönetmelikle tespit edilir.(4)
Fonun denetimi:
Madde 6 – Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik
Fonunun denetimi Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulunca yapılır.
Vakıflar:
Madde 7 – (Değişik birinci fıkra: 1/12/2004
– 5263/19 md.) Bu Kanunun amacına uygun faaliyet ve
çalışmalar yapmak ve ihtiyaç sahibi vatandaşlara nakdî ve aynî yardımda
bulunmak üzere her il ve ilçede sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları
kurulur.
(Değişik ikinci fıkra: 1/12/2004 –
5263/19 md.) Mülkî idare amirleri vakfın tabii başkanı
olup, illerde belediye başkanı, defterdar, il millî eğitim müdürü, il sağlık
müdürü, il tarım müdürü, il sosyal hizmetler ve çocuk esirgeme kurumu müdürü ve
il müftüsü; ilçelerde belediye başkanı, mal müdürü, ilçe millî eğitim müdürü,
Sağlık Bakanlığının ilçe üst görevlisi, varsa ilçe tarım müdürü ve ilçe müftüsü
vakfın mütevelli heyetini oluşturur. Ayrıca her faaliyet dönemi için, il
dahilindeki köy ve mahalle muhtarlarının valinin çağrısı üzerine yapacağı
toplantıya katılanların salt çoğunluğuyla kendi aralarından seçecekleri birer
muhtar üye ile ilde kurulan ve bu Kanunda belirtilen amaçlara yönelik
faaliyette bulunan sivil toplum kuruluşlarının yöneticilerinin kendi
aralarından seçecekleri iki temsilci ve hayırsever vatandaşlar arasından il
genel meclisinin seçeceği iki kişi; ilçe dahilindeki köy ve mahalle
muhtarlarının kaymakamın çağrısı üzerine yapacağı toplantıya katılanların salt
çoğunluğu ile kendi aralarından seçecekleri birer üye ile ilçede kurulu ve bu Kanunda
belirtilen amaçlara yönelik faaliyette bulunan sivil toplum kuruluşlarının
yöneticilerinin kendi aralarından seçecekleri bir temsilci ve hayırsever
vatandaşlar arasından il genel meclisinin seçeceği iki kişi mütevelli heyetinde
görev alırlar. İl veya ilçede bu Kanunda belirtilen amaçlara yönelik faaliyette
bulunan sivil toplum kuruluşu olmaması halinde, hayırsever vatandaşlar
arasından il genel meclisinin seçeceği üçüncü bir kişi daha mütevelli heyetinde
görev yapar.
(Ek fıkra: 20/2/2014-6525/18 md.) Büyükşehir belediyesi bulunan illerdeki il ve ilçe sosyal
yardımlaşma ve dayanışma vakıflarında, ikinci fıkrada hayırsever vatandaşlar
arasından seçileceği belirtilen iki üye; il sosyal yardımlaşma ve dayanışma
vakıfları için doğrudan vali tarafından, ilçe sosyal yardımlaşma ve dayanışma
vakıfları için ise kaymakamın teklifi üzerine vali tarafından belirlenir.
Ayrıca, il veya ilçede bu Kanunda belirlenen amaçlara yönelik faaliyette
bulunan sivil toplum kuruluşu bulunmaması hâlinde il sosyal yardımlaşma ve
dayanışma vakıfları için doğrudan vali tarafından, ilçe sosyal yardımlaşma ve
dayanışma vakıfları için ise kaymakamın teklifi üzerine vali tarafından üçüncü
bir kişi daha belirlenir. İl veya ilçe sınırları içerisinde köy bulunmaması
hâlinde, köy muhtarı yerine bir mahalle muhtarı daha mütevelli heyetinde görev
yapar. İlde vali, bir vali yardımcısını başkan vekili olarak; büyükşehir
belediye başkanı, genel sekreteri veya genel sekreter yardımcısını; il belediye
başkanı da bir belediye başkan yardımcısını toplantılarda kendisini temsil
etmek üzere görevlendirebilir.
Vakıf senetleri mahallin en büyük mülki
idare amiri tarafından Medeni Kanundaki hükümlere göre tescil ettirilir.
(Mülga dördüncü fıkra: 1/12/2004 – 5263/19
md.)
Vakfın gelirleri:
Madde 8 – Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma
Vakıflarının gelirleri;
a) Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik
Fonundan aktarılacak miktardan,
b) (Mülga:
7/12/2004-5272/87 md.)
c) (Mülga: 2/3/2014-6529/16 md.)
d) İşletme ve iştiraklerden elde edilecek
gelirlerden,
e) Diğer gelirlerden,
Teşekkül eder.
(Ek ikinci fıkra: 16/6/1989 - 3582/4
md.; Mülga: 7/12/2004-5272/87 md.)
Muafiyetler:
Madde 9 – Bu Kanunla kurulan Sosyal Yardımlaşma ve
Dayanışmayı Teşvik Fonu ile Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları;
a) Kurumlar Vergisinden, (iktisadi
işletmeler hariç),
b) Yapılacak bağış ve yardımlar sebebiyle
Veraset ve İntikal Vergisinden,
c) (Değişik:
1/12/2004 – 5263/20 md.) Sahip
oldukları taşınır ve taşınmaz mallar ve yapacakları tüm muameleler dolayısıyla
her türlü vergi, resim, harç ve fonlardan,
d) (Ek:
1/12/2004 – 5263/20 md.) Vakıflar,
Vakıflar Genel Müdürlüğünce vakıflardan tahsil edilen teftiş ve denetleme
masraflarına katılma paylarından,
e) (Ek:
6/2/2014-6518/33 md.) Her
türlü döner sermaye ücretlerinden,
Muaftır.
Fona ve Vakfa yapılacak bağış ve yardımlar
her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır. Bu bağış ve yardımlar Kurumlar ve
Gelir Vergisi matrahından indirilebilir.
Kaldırılan hükümler:
Madde 10 – 23 Haziran 1983 tarihli ve 2860 sayılı Yardım Toplama
Kanununun Beşinci Bölümü ile bu bölümde yer alan 21, 22 ve 23 üncü maddeleri ve
Altıncı Bölümde yer alan 29 uncu maddenin 2 nci fıkrası yürürlükten
kaldırılmıştır.
Tahsil şekli ve müeyyide:
Ek Madde 1 – (Ek: 16/6/1989 - 3582/5 md.)
4 üncü maddenin (a), (c), (d), (e), (f),
(g) bendlerinde sayılan fon gelirleri ile 8 inci maddede yazılı vakıf gelirleri
kamu alacağı mahiyetinde olup, bu Kanunda yazılı süre içinde ödenmeyen gerek 4
üncü maddenin (a), (c), (d), (f) ve (g) bendlerindeki fon gelirlerinin, gerekse
8 inci maddenin (b) bendinde yazılı vakıf gelirlerinin tahsili için Sosyal
Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu Kurulu Başkanlığınca veya ilgili
vakıflarca 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun
Hükümlerine göre işlem yapılır. Ayrıca, sorumlular hakkında bu Kanun ve ilgili
diğer kanunlar uyarınca takibata geçilir.
Sosyal yardımların ve desteklerin
haczedilemeyeceği:
Ek Madde 2 – (Ek: 4/7/2012-6353/18 md.) (5)
Bu Kanun gereğince yapılan yardımlar ve
proje destekleri ile 1/7/1976 tarihli ve 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş
Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun
gereğince verilen yaşlılık ve engelli aylıkları, kişinin rızası olsa bile
haczedilemez, başkasına devir ve temlik edilemez.
Ek Madde 3 – (Ek: 6/2/2014-6518/34 md.)
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları
tarafından; ilgisine göre Millî Eğitim Bakanlığı veya ilgili kamu idaresinin
görüşü alınarak, vakıf gelirleri veya Fon kaynakları kullanılarak yurt veya
pansiyon yapılabilir. Maliye Bakanlığınca yurt veya pansiyon yapılmak amacıyla
belediyelere tahsis edilenler hariç olmak üzere ilgili kamu idarelerine tahsis
edilen Hazineye ait taşınmazların üzerinde de adına tahsis yapılan kamu
idaresinin talebi üzerine, aynı şekilde yurt veya pansiyon yapılabilir. Bu
taşınmazların üzerinde inşa edilen ve kullanıma hazır hâle getirilen her türlü
bina, yapı ve tesisler hiçbir işleme gerek kalmaksızın Hazineye intikal eder ve
adına tahsis yapılan kamu idarelerince kullanılmaya devam olunur.
Ek Madde 4 – (Ek: 6/2/2014-6518/35 md.)
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları
tarafından, arsası bağışlanan veya bağışla alınan ve bu arsalar üzerindeki
bina, yapı ve tesislerin tamamı bağışlanan veya bağışla yapılanlar hariç olmak
üzere, vakıf gelirleri veya Fon kaynakları kullanılarak alınan ve üzerinde yurt
veya pansiyon olarak kullanılmak üzere inşa edilen ve kullanıma hazır hâle
getirilen her türlü bina, yapı ve tesisler bulunan taşınmazlar belediyeler
hariç ihtiyacı olan kamu idarelerine yapılış amacında kullanılmak amacıyla
tahsis edilmek üzere bedelsiz olarak Hazineye devredilir. Arsası bağışlanan
veya bağışla alınan ve bu arsalar üzerindeki bina, yapı ve tesislerin tamamı
bağışlanan veya bağışla yapılanların kullanım veya işletme hakkı ise ilgisine
göre Millî Eğitim Bakanlığına veya belediyeler hariç ilgili kamu idaresine
devredilir.
Geçici Madde 1 – (3294 sayılı Kanunun kendi
numarasız geçici maddesi olup 1/2/1989 tarih ve 3520 sayılı Kanun ile madde
numarası teselsül ettirilmiştir.)
a) 4 üncü maddenin (e) bendi 1986 yılı
kazançlarına uygulanır.
b) Mahalli idareler vakıflara aktaracakları
% 2'lik miktar için bütçelerinde aktarma yaparlar.
Geçici Madde 2 – (Ek: 6/2/2014-6518/36 md.)
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından, Fon kaynakları
kullanılarak Hazineye ait taşınmazların üzerinde yurt veya pansiyon olarak
kullanılmak üzere inşa edilen ve kullanıma hazır hâle getirilen her türlü bina,
yapı ve tesisler hiçbir işleme gerek kalmaksızın Hazineye intikal eder. Bu
taşınmazlar ve üzerindeki bina, yapı ve tesisler, belediyeler hariç ihtiyacı
olan kamu idarelerinin talebi üzerine, yapılış amacı, kullanım durumu ve
ihtiyaçlar da dikkate alınarak Maliye Bakanlığınca belediyeler hariç ilgili
kamu idarelerine tahsis edilebilir. Ancak, bunlardan Sosyal Yardımlaşma ve
Dayanışma Vakıfları tarafından sözleşme veya protokol yapılmak suretiyle üçüncü
kişilerin kullanımına bırakılanlar, sözleşme veya protokolde belirtilen
koşullarla, süresi sonuna kadar bu kişiler tarafından kullanılmaya devam
olunabilir. Kullanım süresi sonunda bunlar hakkında da bu madde hükümlerine
göre işlem yapılır.
Geçici Madde 3 – (Ek: 6/2/2014-6518/37 md.)
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih
itibarıyla elektronik sorgulama dâhil veri paylaşımı işlemleri nedeniyle
tahakkuk eden döner sermaye ücretleri terkin edilir.
Yürürlük:
Madde 11 – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme:
Madde 12 – Bu Kanunu Bakanlar Kurulu yürütür.
29/5/1986 TARİHLİ VE 3294 SAYILI ANA KANUNA
İŞLENEMEYEN GEÇİCİ MADDELERİ:
1) 25/6/1992 tarihli ve 3824 sayılı Kanunun
geçici maddesi:
Geçici Madde 1 – a) 1992 takvim yılında yıllık beyanname ile beyan edilecek kazanç
ile iratlar,
b) Ölüm ve memleketi terk nedeniyle 1992
takvim yılında yıllık beyanname ile beyan edilen kazanç ve iratlar,
c) 1992 yılında münferit ve özel
beyannamelerle beyan edilen kazanç ve iratlar,
d) 1992 takvim yılına ilişkin götürü
matrahlar,
e) 1992 takvim yılında Gelir Vergisi
Kanununun 94 üncü maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanununun 24 üncü maddesi
kapsamında yapılan ödemeler,
Üzerinden hesaplanan gelir ve kurumlar
vergilerinden ayrılacak fon payları hakkında, 7.11.1985 tarihli ve 3238 sayılı,
29.5.1986 tarihli ve 3294 sayılı, 5.6.1986 tarihli ve 3308 sayılı Kanunların
ilgili hükümlerinin uygulanmasına devam olunur.
——————————
(1) Bu aradaki "2022 sayılı Kanuna
göre aylık alan kişiler dahil" ibaresi 16/6/1989 tarih ve 3582 sayılı
Kanunun 2 nci maddesi ile metinden çıkartılmıştır.
(2) 3/4/2013 tarihli ve 6456 sayılı Kanunun
25 inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “Her türlü afetten” ibaresi “Her türlü
acil durum ve afetten” şeklinde değiştirilmiştir.
(3) 25/4/2013 tarihli ve 6462 sayılı Kanunun
1 inci maddesiyle bu fıkrada yer alan ―Özürlüler İdaresi Başkanlığı”, “özürlülere”, “Başkanlığın”,
“Başbakanlığa bağlı Özürlüler İdaresi Başkanlığı” ibareleri sırasıyla “Engelli
ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü”, “engellilere”, “anılan Genel Müdürlüğün”,
“Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı” olarak değiştirilmiştir.
(4) 25/4/2013 tarihli ve 6462 sayılı
Kanunun 1 inci maddesiyle bu fıkrada yer alan “Özürlülerin” ve “özürlülere”
ibareleri sırasıyla “Engellilerin” ve “engellilere” şeklinde değiştirilmiştir.
(5) 25/4/2013 tarihli ve 6462 sayılı
Kanunun 1 inci maddesiyle, bu maddede yer alan “özürlü” ibaresi “engelli”
şeklinde değiştirilmiştir.
